Luxor deel 3 – Karnak en Luxor tempels

Op de tweede dag in Luxor zelf gingen we naar het tempelcomplex van Karnak en de tempel van Luxor, ook weer bijzondere locaties.
Karnak ligt net buiten Luxor, met het mini busje 10 minuten rijden. Zoals de naam al zegt is Karnak eigenlijk een verzameling tempels voor meerdere goden en ook gebouwd en uitgebreid gedurende meerdere jaren, beginnend ongeveer 4000 jaar geleden (2000 BC.). Het is een van de drie belangrijkste tempels, geweid aan de zonnegoden Amon en Ra. Daarnaast waren de tempel van Ra-Aton in Heliopolis en die van Ptah in Memphis erg belangrijk. De belangrijkste tempel in het complex is dus die van Amon-Ra, met op het terrein daar omheen nog kleine tempels voor de goden Ptah en Osiris, en een tempel van farao Ramses II. Daarnaast nog een aparte omheinde tempel voor de goden Maat en Montu en nog een derde omheind tempeldeel met de tempels voor de godin Mut en daarbij nog de tempel van farao Ramses III. Diverse farao’s (ongeveer 30) hebben eraan gebouwd gedurende vele jaren, delen zijn verwoest en weer opgebouwd door anderen en er zijn daardoor diverse delen van verschillende leeftijden te onderscheiden. Een aantal delen is nog niet toegankelijk want die zijn nog niet gerestaureerd/gereconstrueerd, maar er blijft nog genoeg te zien over.
De weg naar de hoofdingang, bij de eerste set van grote, brede pylonen van 23m hoog, wordt geflankeert door een rij sphinxen met ramshoofden. Tussen de poten staan beelden van Ramses, die zo wordt bewaakt door de sphinxen. De twee grote pylonen zijn niet afgemaakt, want ze zijn niet netjes gepolijst, afwerkt of met reliefs gedecoreerd, onbekend is waarom. Na deze pylonen kom je via een plein door nog een set pylonen bij de grote hypostiel hal, waar aan weerszijden meer dan honderd gedecoreerde pilaren staan van zo’n 10m hoog die een dak ondersteunden. Aangezien deze pilaren en het dak tonnen wegen, is het een imposant staaltje bouwkunst geweest wat de oude Egyptenaren voor elkaar hebben gekregen! Daarna kom je bij de twee grote obelisken, de grootste nog staande in Egypte. Verderop in het complex ligt er nog eentje, de afgebroken obelisk van Hatsjepsut. Haar naam staat erop en Amon-Ra kroont haar als farao van Egypte. Er ligt ook nog een groot meer vlakbij de hoofdtempel, wat door priesters gebruikt werd voor rituelen en om zichzelf te reinigen. Ook in de verderop gelegen tempel van Mut ligt zo’n meer.
Tja er was gigantisch veel te zien, uit allerlei verschillende tijden dus ik heb vast niet alles gezien. Een laatste interessant detail van het complex brengt je bij de tempel van Luxor, letterlijk. Via een avenue van 1,3 km geflankeerd door sphinxen met menselijke hoofden kom je namelijk bij de Luxor tempel uit. Voor het feest van Opet was er een processie die heilige bark van de goden Amon, Mut en hun zoon Chonsu jaarlijks via deze weg naar de Luxor tempel bracht voor festiviteiten. Deze avenue is niet open, want hij ligt nog deels onder de stad verborgen. Opgravingen hiervoor zijn nog steeds bezig maar erg lastig, aangezien er diverse gebouwen, waaronder een koptische kerk, ondertussen overheen zijn gebouwd toen men nog niet wist wat eronder lag. Een deel van de sphinxenrij is al wel zichtbaar en verlicht, wat er prachtig uitziet. Hopelijk komt dit werk ooit helemaal klaar!

De Luxor tempel hebben we tegen de avond bezocht, omdat deze met de verlichting aan nog mooier was volgens de gids. De tempel was bijzonder omdat als de farao overleden was, een opvolger naar deze tempel moest om aangewezen te worden als de nieuwe, goddelijke farao. Zoals gezegd ligt de tempel nu middenin Luxor (het vroegere Thebe) en is er door de tijden heen gebruik van gemaakt door Egyptenaren, Romeinen, Coptische christenen en moslims. Dat laatste is te zien, omdat de Abu el-Haggag moskee half in het complex is gebouwd. De bouw van het oudste deel is begonnen onder Hatsjepsut en Tuthmosis III, maar ook Amenhotep II, Horemheb, Tutanchamon en natuurlijk de bouwgekke Ramses II hebben er delen aan toegevoegd, al hun namen zijn terug te vinden in de tempeldelen. Vanaf de avenue met sphinxen kom je bij de twee grote pylonen van de ingang, die gedecoreerd zijn met scenes van de strijd tegen de Hetietten. Ook staan er weer grote standbeelden van de ietwat narcistische Ramses II, en een obelisk aan 1 kant. Volgens mij is de 2e obelisk geschonken aan Frankrijk, die staat in Parijs. Binnen op het grote plein staat nog een aantal beelden van Ramses II en hij heeft ook nog een grote verzameling pilaren rondom het plein neergezet. Verder de tempel in zijn nog meer pilaren te vinden in de verschillende kamers, het is een soort doolhof geworden. Uiteindelijk kom je in het heiligste deel van de tempel, de grafkamer van Amenophis III. In de tempel zijn verder natuurlijk nog vele reliefs te vinden en staan verder nog diverse beelden. Een bijzondere daarvan representeerd Tutanchamon en zijn vrouw, die beiden even groot zijn weergegeven. Een unicum voor die tijd, want meestal stonden vrouwen wel bij de beelden van de farao, maar veel kleiner weergegeven. Stukje vrouwenemancipatie dus!
Een deel van de groep was al vroeger gegaan om bij daglicht nog foto’s te maken en wist daardoor wat nog mooie plekjes voor foto’s waren. Er zijn namelijk altijd mannetjes in de tempel die ‘speciale’ plekken aanwijzen waar je mooi uitzicht oid hebt, om daar vervolgens fooi voor te willen hebben. Dat kan er soms agressief aan toe gaan heb ik gemerkt. Kunst is om die lui met andere toeristen af te leiden en vervolgens zelf erlangs te glippen. Ja zover zijn de guerrillatactieken inmiddels aangescherpt hier, moet helaas..

Na het tempelbezoek waren we dus middenin de stad en gingen we met de gids eten op een dakterras vlak naast de Luxor tempel. Zo kon je goed de sphinx allee zien en ook de tempel zelf. In het restaurant kon je kameel eten, daarom had de gids ons er vanavond heen gebracht. Ik heb een stoofpotje met kameel op, want het is redelijk taai vlees wat lang moet sudderen om mals te worden. De textuur is exact vergelijkbaar met draadjesvlees, de smaak is ietsje anders maar niet bijzonder vond ik. Wel leuk om een keer geprobeerd te hebben, het was goed klaargemaakt. Gelukkig heb ik inmiddels ook geen last meer van mn buik, de pillen hebben goed aangeslagen. Wel zo fijn om normaal rond te kunnen lopen zonder bang te zijn dat je te ver van het toilet bent of daar weer n kwartier door te brengen met buikkramp!

De laatste dag in Luxor was zaterdag 27 april, toevallig koningsdag en (niet perse daarom) een vrije dag in ons programma. Zoals eerder gezegd hebben een paar mensen uit de groep nog wat extra graven bezocht, ikzelf ben met een reisgenoot naar het Luxor museum gegaan. Hier zijn de mooiste schatten van Luxor te zien en dat zijn er nogal wat. Het was een veel beter ingericht en gedocumenteerd museum dan het Egyptisch museum in Cairo, waardoor het erg interessant. De meeste beelden die ze hebben zijn intact, bijvoorbeeld een albasten beeld van Sobek (de krokodillengod) en farao Amenhotep III. Verder is er onder de tempel van Karnak een grote groep zeer goed bewaarde beelden gevonden, waarvan een aantal in de expositie staan. Daarnaast hebben ze diverse stèles met bijzondere gebeurtenissen en ook nog enkele mummies van farao’s. Die waren er in Cairo ook, alleen nauwelijks gedocumenteerd en niet heel mooi weergegeven dus dat was een totaal ander aanzicht. Grappig genoeg komt 1 van de 2 mummies uit een ‘rariteitenkabinet’ in Canada. Daar bleek bij de geëxposeerde stoffelijke resten een zeer oude mummie te zitten, waarvan men niet wist waar deze vandaan kwam maar duidelijk niet uit Canada afkomstig was. Hoe ze precies op Egypte uitkwamen weet ik niet, maar hij is dus inmiddels teruggegeven aan Egypte en nu in Luxor. Omdat men daar ook niet weet uit welk graf de mummie zou kunnen komen, is het gissen naar wie het is maar het lijkt in ieder geval wel een belangrijk persoon, waarschijnlijk een farao. De andere mummie is wel in een bekend graf in het dal der koningen gevonden, waardoor zijn naam bekend is (ben even vergeten wie het is) en er ook allerlei toebehoren van te zien is. Best gek om naar zo’n 3-4.000 jaar oude overledene te staan kijken, ze zijn in ieder geval bizar goed geconserveerd!

De rest van de dag heb ik weer doorgebracht aan het zwembad ivmd de warmte en savonds zijn we nog een keer naar de pizzeria geweest. Daarna was het tijd om in te pakken, want zondag reden we naar het resort aan de rode zee. Ook daar valt inmiddels nog best wat over te vertellen, dus dat de volgende x.

Tot later!

Liefs, Liesbeth